Садир Жапаров Асқар Акаевнинг Қирғизистон президенти лавозимида қилган учта асосий хатосини айтди

Қирғизистон президенти Садир Жапаров «Кабар» ахборот агентлигига берган интервюсида Асқар Акаевнинг давлат раҳбари сифатидаги учта асосий хатосини айтиб ўтди.

Биринчидан, Акаев хусусийлаштириш дастурининг боришини назорат қила олмади. Оқибатда «ҳокимиятда бўлган очкўз давлат амалдорлари халқ мулкини талон-тарож қилдилар». Улар заводларни вайрон қилиб, ускуналарни чет элга сотди.

Иккинчидан, Акаев даврида деҳқончилик барбод бўлди. Бироқ бунда ўзи эмас, балки соҳага раҳбарликни лаёқатсиз одамга ишониб топширгани туфайли айбдор.

«Қишлоқ хўжалиги масаласида Акаевнинг айби йўқ. Чунки Акаев агроном эмас, олим. Қишлоқ хўжалигини вайрон қилишда ноқобил демагог вазирни айблашимиз мумкин. У ерга марҳум Жумгалбек Аманбоевдек кучли вазирни тайинлаш керак эди. Асқар Акаевич кадрлар танлашда хатога йўл қўйди», деб тушунтирди Жапаров.

Жапаров Акаевнинг учинчи ва энг муҳим хатосини Қирғизистон биринчи президентининг ўз лавозимини тарк этишни истамагани деб атади: «10 йиллик бошқарувдан сўнг, у кетиши керак эди». Жапаровнинг тушунтиришича, одамлар сиёсатчи қанчалик олтин одам бўлмасин, уни узоқ вақт кўришдан чарчашади.

«Шунинг учун ҳам бутун дунёда президентлар бир муддатга 7 йил ёки икки муддатга 4-5 йилга сайланади деган қоида бор. Бу қоида тасодифан киритилмаган. Жаҳон тажрибаси шуни кўрсатадики, инсон узоқ вақт президент бўлиб қолмаслиги керак», деди Жапаров.

Унинг қўшимча қилишича, агар Асқар Акаев ўз вақтида кетиб, вазиятни халқ уни ҳайдаб чиқарадиган даражага келтирмаганида эди, унинг портрети президентлик қароргоҳида биринчи бўлиб таниқли шахслар ва давлат арбоблари галереясига осилган бўлар эди.

«Кеча Жогорку Кенеш Акаевга собиқ президент мақомини қайтаришдан бош тортди. Шунинг учун биз ҳаммамиз ўтмишдан сабоқ олишимиз ва озчилик кўпчиликка бўйсуниши керак. Агар сиз 99 та яхшилик қилсангиз ва битта хато қилсангиз, одамлар сизни кечирмайди. Бу инсон табиати. Яхшилик тез унутилади, ёмонлик эса ҳеч қачон унутилмайди», деди Жапаров.

Асқар Акаев Қирғизистонни 1992 йилдан 2005 йилгача бошқарган. Мамлакатда инқилоб бўлиб, Қурманбек Бакиев ҳокимиятга келгач, ағдарилган президент ва оила аъзолари Россияга қочиб кетди. Москвада у илмий ва педагогик фаолият билан шуғулланди.

Кейинчалик Қирғизистонда Акаевга нисбатан мансаб ваколатини суиистеъмол қилганлик, 1992 йилда «Камеко» компанияси билан бош шартнома тузишда ва 2003 йилда «Қумтор» лойиҳасини тасдиқлашда бепарволик қилганлик айби қўйилди. Сўнгра, «собиқ президент» мақомидан маҳрум этилди.

Бироқ, 2021 йил августида Акаев Қирғизистонга қайтиб, «Қумтор» иши бўйича тергов билан ҳамкорлик қилишга рози бўлди. Миллий хавфсизлик давлат қўмитасига кўрсатма берганидан сўнг, у ўз ватандошларига видеомурожаат қилиб, «Қумтор» лойиҳаси бўйича қарор қабул қилишда хатоларини тан олди ва узр сўради. 2023 йилда Ақаевга нисбатан жиноий таъқиб қилиш даъво муддати ўтгани сабабли тугатилди.

Шу йил сентябр ойида Акаев Қирғизистон ҳукуматидан ўзига «собиқ президент» мақомини қайтаришни сўраб мактуб йўллаган эди. 24 сентябр куни депутатлар Асқар Акаевнинг илтимосини рад этишди.