Фронтда «ўргимчак уруши», Оқ уйда «айрилиш куйи» – ҳафта дайжести

Ассалому алайкум. Бугун 8 июн, якшанба. Ортда қолаётган ҳафта АҚШ президенти Доналд Трамп ва миллиардер Илон Маск ўртасидаги жанжал билан ёдда қолди. Шунингдек, ҳафта бошида Украина Россияга қарши сенсацион операция ўтказгани маълум бўлди. Британия бош вазири қироллик урушга тайёрланишини эълон қилди. Қуйида ҳафта давомида дунёда содир бўлган муҳим воқеаларни биргаликда эслаймиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Маск ва Трамп жанжали

Ҳафтанинг энг муҳим воқеаси Доналд Трамп ва Илон Маскнинг жанжали бўлди. Президентлик кампанияси вақтида қалин бўлиб қолган икки миллиардер Трамп сайловда ютгач, шунақа ош-қатиқ бўлиб кетишдики, ҳатто Маск президентнинг уйида яшай бошлади. Илон энг муҳим лавозимларга одам қўйишда қатнашди, Оқ уйда кабинетли бўлди. Бир сўз билан айтганда, Илон Маск АҚШнинг чинакам иккинчи одамига айланди.

Бироқ ўтган ҳафта Маск Оқ уйдан кетиши маълум бўлди. Эсингизда бўлса, Трамп Маскни бюджет харажатларини камайтиришга масъул этиб тайинлаганди. Трамп Оқ уйда Маскнинг кетиши муносабати билан тантанали матбуот анжумани ташкил қилди, унга Оқ уйнинг рамзий олтин калитини совға қилди. Ўтган ҳафтадаги дайжестимизда бу шунчаки одамлар кўзи учун қилинган «тўн операцияси» экани, воқеалар ривожи Трамп ва Маск келишмай қолганига ишора қилаётганини айтгандик. Чиндан шундай бўлиб чиқди.

Аввалига Маск Трампнинг солиқ тўғрисида қонунини танқид қилиб, бу бюджет харажатларини ошириб юборишини айтди. Кейин Трамп «ҳужумга ўтиб», Маскни ўзидан кетишда, ақлдан озишда айблади. Маск Трампга сайлов кампанияси давомида ёрдам берганини миннат қилди. Ҳатто Трамп америкалик педофил ишида алоқадор эканига ишора қилиб пост ёзди, кейин уни ўчириб юборди.

Трамп Маскни қўллаш учун сотиб олган Teslaʼдан қутулмоқчи экани маълум бўлди. ОАВда икки миллиардернинг муносабатларига оид янги тафсилотлар чиқа бошлади. Уларда айтилишича, Трамп ўзаро суҳбатлардан бирида Маск наркотик моддаларга ружу қўйганини айтган. Маскни ўзидан узоқлаштирганига ҳам миллиардер гиёҳванд моддалар истеъмол қилишини сабаб сифатида келтирган.

Ана шунақа жиддий жанжал авж олди Америкада. Кечагина апоқ-чапоқ бўлиб «бир товоқдан ош еб юрган» бойваччалар энди душманга айланиб кетишди. Биласизми нега? Чунки Маск ҳам, Трамп ҳам бир-бири билан манфаат учун яқин бўлганди. Трампга Маскнинг сайлов кампанияси учун берадиган пуллари, унинг америкаликлар орасидаги машҳурлиги керак эди. Маск эса Трамп президент бўлгач, ўз бизнес империясини мустаҳкамлаб олишни истаган кўринади. Мақсадлар носамимий ва нотоза бўлгани учун уларнинг муносабати душманлик билан тугади. Бошқача бўлиши мумкин ҳам эмасди...

Трамп ва Путин Эронни муҳокама қилди

Ҳафта давомида Путин ва Трамп яна телефон орқали гаплашди. Ўша гап: Макрон ва Путин кўп телефонда гаплашиши ҳақида мэмларда энди Франция лидери ўрнига бемалол Трампни қўяверса бўлади.

Бу гал Трамп ва Путин Украина Россия аэродромларига амалга оширган «Паутина» операциясидан кейин гаплашишди. Путин суҳбат давомида Украинага жавоб беришга мажбур эканини таъкидлаган. Трамп суҳбатдан кейин қизиқ гап айтди. «Россия ва Украина ўйин майдончасида ўйинчоқ талашиб урушаётган болаларга ўхшайди. Бундай болаларга баъзан урушиб олишга имкон бериш керак», деди АҚШ президенти.

Шунингдек, Трампнинг гапларидан суҳбатнинг асосий мавзуси Украинанинг операцияси эмас, Эрон ядро дастури бўлганини сезиш мумкин. Трамп Путинга Эрон ҳеч қачон ядро қуролига эга бўлмаслиги кераклигини эслатган. Путин эса бу борада музокарада қатнашишга тайёрлигини айтган.

Қизиқ тўғрими? Россия тўртинчи йилки қўшнисининг шаҳарларини «текислаш» билан банд, Трамп эса бир кунда урушни тугатаман деб катта кетиб қўйган тинчликпарвар президент. Лекин бу иккови Эроннинг ядро дастурини муҳокама қилиб юрибди. Улар гарданларидаги асосий вазифани унутиб қўйган кўринади, қарилик қурсин...

«Паутина» операцияси

Ҳафта бошида Украина Россиянинг тўртта аэрдромига ҳужум қилиб, нақ 41 та стратегик авиация самолётларини йўқ қилгани маълум бўлди. Бу операциясига «Паутина», яъни ўргимчак тўри деб ном беришган. Операция жуда оддий, арзон дронлар ёрдамида амалга оширилган. Дронлар юк машинасига мобил уйлар кўринишидаги маскировкага яширилган. Кейин машина Россиянинг олис ҳудудларига, ҳатто Мурмансккача ҳеч қандай қаршиликсиз етиб борган. Аэродромлар олдида тўхтаган машиналар ичидан дронлар одамлар кўз ўнгида учиб чиқиб, самолётларни йўқ қилишга киришган.

Операция сунъий интеллект ва масофадан туриб операторлар ёрдамида бошқарилган. Украина томони ҳужум натижасида Россия авиацияси 7 миллиард долларлик самолётларини йўқотганини маълум қилди.

Жанубий Кореяда янги президент

Ҳафта давомида Жанубий Кореяда янги президент сайланди. Аввалги президент Юн Сок Ёл давлат тўнтариши амалга оширишга уринганидан кейин кореяликлар томонидан ағдарилиб, ишдан ҳайдалганди. Ундан кейин сайланган вақтинча президент ҳам ишдан кетди. Ниҳоят корейслар нормал сайлов ўтказиб, эсон-омон янги президентни сайлаб олишди. Мухолиф «Тобуро» партияси номзоди Ле Чэ Мён 49 фоиз овоз олиб сайловда ғолиб бўлди. Консерваторлар номзоди Ким Мун Су 42 фоизга яқин овоз олди.

Канцлердан ғаройиб совға

Ҳафта давомида Германия янги канцлери Фридрих Мерц АҚШга сафар қилиб, Оқ уйда Доналд Трамп билан учрашди. Канцлер учрашувда Америка президентига ноодатий совға берди. Билсангиз керак, Доналд Трампнинг келиб чиқиши немислардан бўлиб, бобоси Германияда туғилган. Канцлер Мерц Трампга унинг бобоси Фридрих Трумпнинг туғилганлик тўғрисида гувоҳномаси нусхасини совға қилди. Олтин рамкага солинган гувоҳнома нусхасида зютерлин шрифтида немис ва инглиз тилида ёзилган. Унда Трампнинг бобоси 1869 йил Германиянинг Калштадт қишлоғида туғилгани қайд этилган.

Маълумот учун, Трампнинг бобоси Фридрих Трамп 16 ёшида Америкага кўчиб кетган. Океан ортига боргач, исм-фамилиясини Фредрик Трамп деб ўзгартирган. Кейинчалик меҳмонхонада ишлаб бойлик орттирган.

Доналд Трамп ҳеч қачон келиб чиқиши немис экани ҳақида гапирмаган. Фақат онасида шотландлар қони борлигини эслаган. Трампнинг бобоси билан адаш бўлган канцлер Фридрих Мерц учрашув вақтида Трампни бобо юрти Калштадтга таклиф қилди. Трампни олдинги муддати вақтида Ангела Меркел ҳам худди шу ерга таклиф қилган, лекин Трамп барибир бобо қишлоғига бормаганди.

Нотўғри парковка қилганларга – 50 доллар жарима

Машинасини нотўғри жойга қўйиб кетадиган бефаросат «ҳайдовчилар» учун навбатдаги жарима жорий қилинди. Йўқ, қўрқманг, бизда эмас, Ню Йоркда. Маҳаллий кенгаш қабул қилган қонунга кўра, эндиликда тозалаш кунларида машинасини нотўғри жойга қўйиб кетганларга 50 доллардан жарима ёзилади. Тўлов муддати ўтса, яна 25 доллар қўшилади. Бирдан жарима ёзилмайди, аввалига ҳайдовчига қаерга машина қўймаслик ҳақида 60 кун давомида огоҳлантириш юборилади. Бу огоҳлантиришларга қарамай чиқиндиларни тозалашга халақит берадиган жойга машина қўйиб кетган бефаросатларга жарима боришни бошлайди. Камералар чиқинди машиналарга ўрнатилади.

Бу қонун ҳайдовчилардан кўпроқ жарима ундириш мақсадида эмас, энг аввал чиқиндиларни тозалашни тезлаштириш учун ишлаб чиқилган. Бундан ташқари, қонун кучга киргач, Ню Йорк кўчаларида каламушлар камайиши ва ёмғир вақтида ариқлар бўйлаб сув муаммосиз оқиши қайд этилган.

Британия урушга тайёрланмоқда

Буюк Британия қироллиги урушга тайёрланиш режимига ўтади. Бу ҳақда қироллик бош вазири сэр Кир Стармер эълон қилди. «Қуролли кучларимизнинг асосий вазифаси урушга тайёрланиш бўлади. Бизга ҳужум қилмоқчи бўлганларга тинчликни ўз кучимиз билан таъминлай олишимизни кўрсатишимиз керак», деди бош вазир.

Стармернинг айтишича, Британияда янги ҳарбий доктрина ишлаб чиқилади. Унга кўра, энг аввал армия жанговар тайёргарлик ҳолатига келтирилади. Шунингдек, НАТО билан бирга коллектив ҳаракат қилишга эътибор берилади. Қурол-яроғ ишлаб чиқаришга эътибор кучайтирилади, олтита янги ҳарбий завод қурилади. Олис масофага учадиган ракеталарни ишлаб чиқариш ва ядровий дастур ривожлантирилади. Бу ислоҳотлар 2035 йилгача амалга оширилиши белгиланган. «Биз Украинадаги урушдан хулоса чиқарамиз», деди Британия бош вазири.

Ана шунақа гаплар, жаноблар. Уч йил аввал Украинада уруш бошлаб, уни «уч кунда тугатишни» мақсад қилган жаноб қўшни давлатни демилитаризация қилмоқчи эди. Лекин эндиликда нафақат Украина, балки бутун Европа омборларини оғзи-бурнигача қуролга тўлдирмоқда. Туппа-тузук Европа давлатлар ҳам энди инсон ҳаётини енгиллаштирадиган ислоҳотларни бир чеккага суриб снаряд ишлаб чиқаришга зўр беришга мажбур. Чунки қитъада реал хавф пайдо бўлди.

Қанчалик афсусланарли бўлмасин, дунё Иккинчи жаҳон уруши давридаги ҳолатга келиб қолди. Ҳамма тиш-тирноғигача қуролланмоқда. Давлатлар инсон ҳаётини сақлаб қоладиган, касалликларни даволайдиган препаратлар яратишга ажратилиши мумкин бўлган пулларни энди одамни ўлдиришга мўлжалланган қурол ишлаб чиқаришга сарфлашга мажбур. Чунки тинчлик истасанг, урушга тайёр туриш керак.

Ўтмиш ва келажак тўқнашуви

Нодон инсон басма-басига бир-бирини ўлдираётган бечора замонда футбол аталмиш неъмат борки, инсон уни томоша қилиб ҳаётнинг ёруғ томонига қарагандай бўлади. Шахсан мен футболсиз ҳаётдаги стрессларга дош бериш қийин бўларди деб ўйлайман. Бундай ўйлайдиганлар эса оз эмас.

Хуллас, футболни чўққига олиб чиққан Европада ушбу ҳафта жуда зўр ўйинлар ўтказилди. Яқиндагина Чемпионлар Лигаси ғолибини аниқлаб берган кўркам Мюнхен энди қитъа миллий жамоаларининг «хўрозини» аниқлаб бермоқда. Миллатлар Лигаси яримфиналларида Португалия Германияни, Испания Францияни мағлуб этди. Ҳар икки ўйинда эсда қоларли воқеалар содир бўлди. Португалия 25 йил деганда расмий ўйинда Германияни енгди. Ғалаба голини футбол афсонаси, вақт билан курашиб чарчамаётган 40 ёшли Криштиану Роналду урди.

Нариги яримфинал чинакам шоуга айланди. Бир томонда Чемпионлар Лигаси қаҳрамони Дембеле, «Олтин бутса» соҳиби Мбаппе, бир томонда эса тунов куни мактабни битирган мегаюлдуз Ламин Ямал. Франция – Испания ўйинида 9 та гол урилди. Якунда Ямал бошчилик испанлар ғалаба қозонди 5:4. Болакай Ямал иккита гол урди, энди унга пеналтиларни ҳам ишониб топширишмоқда. Ўзи Де ла Фуентанинг Испанияси рақиб нечта гол урса ундан ҳам кўп урадиган ваҳшийга айланиб бормоқда. Сиз қўлингиздан келганича гол уринг, биз хоҳлаганимизча урамиз...

Яна бир неча соатдан кейин Испания ва Португалия Миллатлар Лигасининг янги ғолибини аниқлаб беришади. Улар ҳозиргача бир мартадан бу турнирни ютган. Финалнинг энг аҳамиятли жиҳати унда Роналду ва Ямал тўқнашиши. Криштиану ҳамон зўр спорт формасини сақлаб қолган ҳолда ёш йигитлар билан бир хил темпда ўйнашда давом этмоқда. Ямал эса энди-энди чўққига чиқяпти. Роналду ўйиндан олдин Ямални мақтаб, ўғли унинг мухлиси эканини айтди.

Роналду ва Ямал ўртасидаги финал ўтмиш ва келажак тўқнашуви десак, португал хафа бўлмаса керак. Криш, тўғрисиям-да, ахир сен Европа чемпионати финалида гол уриб, якунда кўз ёш тўккан вақтингда биз ҳали бошланғич синфда ўқирдик. Сен болалигимиздаги унутилмас футбол шон-шуҳратини 40 ёшинггача шараф билан елкангда кўтариб келдинг. Болакай Ямал зўр эканини ҳамма кўрди, лекин у чинакам зўр бўлса, буни футбол қиролларидан бирининг кўз ўнгида кўрсатиши керак. Нима бўлишини тунда кўрамиз.

Бизда ҳозирча шулар. Бу сизларга етказмоқчи бўлган хабарларимизнинг охиргиси эди. Ҳафталик дайжест кўрсатуви билан келаси якшанбада кўришгунча.

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.

Тасвирчи ва монтаж устаси – Фахриддин Ҳотамов.