«Конституцияга мутлақо зид» — АҚШ қонунчилари Трампнинг қарорини муҳокама қилмоқда

АҚШ бир неча соат олдин Исроил шу вақтгача зарба бера олмаган Эроннинг ядро объектлари жойлашгани айтилган Фордо заводига Б-2 самолётлари зарба берди. Бу билан амалда америкаликлар исроилликларнинг ҳужумларига қўшилди. Президент Доналд Трампнинг ушбу қарори АҚШ қонунчилари орасида кенг муҳокамаларга сабаб бўлмоқда. Айрим Сенаторлар Трампнинг қарорини АҚШ Конституциясига зид, деб атади.

АҚШ Конституциясига кўра, уруш эълон қилиш ва ҳарбий ҳаракатларга рухсат бериш ваколати қонунчиларга тегишли. Бироқ Трамп Эронни нишонга олишдан аввал Конгрессдан рухсат олмади.

Al-Jazeera нашрининг ёзишича, Сенат ва Вакиллар палатасида ҳар икки партиядан қонунчилар Трампни Эроннинг ядровий объектларига ҳужум қилишдан олдин Конгрессга мурожаат қилишга мажбур қилувчи қонун лойиҳаларини илгари сурганди. Аммо Трамп бу ташаббус бўйича овоз берилишидан олдин зарбани амалга оширди.

Конгресс томонидан рухсат олинганининг йўқлиги АҚШ сиёсатида муҳим баҳс мавзусига айланди.

Трампнинг Конгресс рухсатисиз Эрон урушига қўшилиш имкониятини чеклашга қаратилган қонунчилик ташаббусига бошчилик қилаётган республикачи Томас Масси бу зарбаларни АҚШ Конституциясининг бузилиши деб атади. Унга кўра, урушга оид қарорларни фақат қонунчилар қабул қилиш ҳуқуқига эга.

Сенатор Берни Сандерс Оклахома штатидаги тадбирда Эрон бўйича АҚШ ҳужумлари ҳақида одамларни хабардор қилар экан, бу ҳаракатни «конституцияга мутлақо зид» деб атади.

Here is the crowd reaction when Bernie announces Trump’s illegal attack on Iran at his rally in Tulsa pic.twitter.com/Dn6YNNbAEE

— Jeremy Slevin (@jeremyslevin) June 22, 2025

«Сизларнинг билишингиз керакки, фақат АҚШ Конгресси мамлакатни урушга олиб кириш ҳуқуқига эга. Президентда бундай ҳуқуқ йўқ,» – деди Сандерс

Демократ қонунчи Ро Ҳанна ҳам Трампнинг ҳаракатларини қонуний, деб ҳисобламаслигини ёзди. У Конгрессни зудлик билан тўпланишга, Трампнинг уруш ҳуқуқини чекловчи резолюцияга овоз беришга чақирди.

Фаластинлик-америкалик конгрессмен Рашида Тлаиб Трампнинг Конгресс рухсатисиз Эронни нишонга олганини АҚШ Конституциясининг «очиқчасига бузилиши» деб атади.

«Америка халқи яна бир абадий урушни истамайди. Биз Яқин Шарқда ўн йиллаб давом этган урушларнинг қандай фалокатларга олиб келганини кўрдик — буларнинг барчаси ʼоммавий қирғин қуроллариʼ ҳақидаги ёлғон асосида бошланди. Биз энди бунга алданмаймиз,» — деди Тлаиб ўз баёнотида.

Унинг айтишича, Трамп халқ овозини эмас, балки «уруш жиноятчиси Нетаняху»ни тинглаяпти — у илгари Ироқ бўйича ёлғон гапирган ва ҳозир Эрон ҳақида ҳам шундай қилмоқда.

«Конгресс дарҳол ҳарбий ваколатларидан фойдаланиши ва бу конституцияга зид уруш ҳаракатларини тўхтатиши керак,» — дея таъкидлади у.

Трамп тарафдорлари нима дейди?

АҚШ Вакиллар палатаси спикери, республикачи Майк Жонсон эса Трампнинг Эронни урушга жалб этган ҳаракатларини «Америка биринчи» ташқи сиёсатининг амалдаги ифодаси, деб атади.

Сенатдаги кўпчилик раҳбари Жон Тун Трампнинг Эрон ядровий объектларига ҳужум қилиш қарорини қўллаб-қувватлади:

«Эрон режими АҚШ ва Исроилга таҳдид солиб, дипломатик йўлларни рад этди. Шу сабабли, Эрон ядровий қуролга эга бўлишининг олдини олиш учун амалга оширилган ҳаракатни қўллаб-қувватлайман», – деди у.

АҚШнинг яна бир сенатори Линдси Грем Трампнинг Эрон ядровий объектига берган зарбасини ижтимоий тармоқларда олқишлади:

«Яхши. Бу тўғри қарор эди. Бу режим бунга лойиқ эди. Бизда дунёдаги энг яхши ҳарбий ҳаво кучлари бор. Бу мени фахрлантиради,» – деди Грем.

Трампнинг Эрон бўйича қарорини айрим прогрессив демократлар танқид қилган бўлсада, партия етакчилари – Вакиллар палатасидаги Хаким Жеффрис ва Сенатдаги Чак Шумер – зарбалар юзасидан ҳозирча баёнот бермади.

Жеффрис аввалроқ Эроннинг «ядро қуролга қодир давлатга айланишига йўл қўйиб бўлмаслигини» айтган, Исроилнинг ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқини тан олган, лекин уруш эълон қилиш фақат Конгресс ваколатида эканини таъкидлаган.

ОАВлар ўтказган сўровнома натижаларига кўра, АҚШ сайловчиларининг катта қисми, шу жумладан кўпчилик республикачилар, АҚШнинг Исроил ва Эрон урушига аралашишини истамайди.

RAND таҳлилчиси: «Фордо тўлиқ йўқ қилинганми – бу муҳим савол»

АҚШдаги RAND Corporation таҳлил маркази катта тадқиқотчиси Билл Кортни Фордо объектига зарбалар қандай натижа бергани аниқ бўлмагунича, кейинги зарбалар бўладими-йўқми, номаълум эканини айтди.

Унинг айтишича, ҳар бир Б-2 бомбардимончиси Диэго Гарциядаги базадан 30 000 фунтли бомбалардан иккитасини олиб уча олади. Фордо каби объектни йўқ қилиш учун бир ёки икки бомба кифоя қилмаслиги мумкин.