Toshkentdagi davlat maktabida pulli sinf ochildi. Maktab direktori bu yangilik emasligini aytdi

Kun.uz'ga Toshkent shahrining Mirzo Ulug‘bek tumanidagi 50-maktabga bolasini bermoqchi bo‘lgan onalardan murojaat kelib tushdi. Ular davlat maktabida pulli sinflar ochilayotganidan norozi.

“Bu axir davlat maktabi-ku, nimalar qilishyapti bular? Tajribali sinf rahbarlarining sinflari pulli bo‘larkan, tajribasiz, reytingi pastlariniki esa tekin. Bu toza odam ajratish-ku, axir. Nimalar bo‘lyapti o‘zi? To‘lashga puli yo‘qlarning farzandi yaxshi sinf rahbarida o‘qishga loyiq emas ekan!” – deydi shaxsi sir qolishini istagan murojaatchilardan biri.

50-maktab Toshkent markazida, metroning Amir Temur xiyoboni bekati oldida joylashgan. Kun.uz muxbiri farzandini maktabga bermoqchi bo‘lgan ona sifatida maktab direktori Laziza Arifxonova bilan bog‘landi.

“Tijoriy sinflarni ochganimizga ikkinchi yil ketyapti. O‘tgan yili birinchisini ochganmiz, bu yil ikkinchi yil. Boshqa maktabda direktor o‘rinbosari bo‘lib ishlab kelganman, u maktabda ham pulli sinf bor edi, bu tizim ishlayotganiga 4 yil bo‘lyapti, shu sabab menda bu birinchisi emas.

[1-sinflar uchun] 4 ta sinf ochilyapti, shulardan bittasi – tijoriy sinf. “Kommercheskiy” sinflarning oyiga to‘lovi 2 mln 800 ming so‘mdan, 3 mahal ovqati, darslari, qo‘shimcha mashg‘ulotlari, kechgacha “krujok”lari bilan birga. Robototexnika, chizmachilik, raqs, 2 xil sport, master-klass keladi bularga, keyin ingliz tilidan qo‘shimcha darslar kiritganmiz. Hozir 2-sinfdagi bolalarimizga o‘zbek tilidan qo‘shimcha darslar kiritganmiz – shunaqa qilib har kuni bolalar uchta-uchta mashg‘ulotlar bilan band. Bu ixtiyoriy”, – dedi u.

Maktab direktoriga ko‘ra, sinfxonalar yetishmovchiligi sababli yuqori sinflarda pulli tizim qilinmagan. Hozircha faqat boshlang‘ichda bor.

Laziza Arifxonova maktabga qabul qilish tartibini ham tushuntirdi.

“20 iyunda my.maktab.uz bazasi ochiladi. U bazada o‘zingizni, keyin farzandingizni ro‘yxatdan o‘tkazasiz. “Propiska” bo‘yicha bolani maktabga joylashtirishingiz kerak. Keyin avgust oyida qo‘shimcha kvota ochiladi, xuddi o‘sha saytning o‘zida asosiy kvotadan keyin qo‘shimcha kvotani tanlab, tumanimiz va 50-maktabni tanlab, navbatga turasiz. Keyin suhbatga kelasizlar. Mikrohududimiz kichkina, shu sabab ota-onalarimizda navbatga turishga bemalol imkoniyat bor”, – dedi u.

Davlat maktabida pulli sinf qilinishi qonunchilikda yo‘q

2019 yilda hukumat qarori bilan tasdiqlangan nizomda umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida pulli ta’lim xizmatlarini ko‘rsatish tartibi belgilangan. Hujjatga ko‘ra, qo‘shimcha ta’lim berishga qaratilgan pulli ta’lim xizmatlaridan foydalanish ixtiyoriy.

U maktablarning o‘quv dasturlarida nazarda tutilmagan, ya’ni davlat ta’lim standartlaridan tashqari mashg‘ulotlarni o‘z ichiga oladi. Xizmat maktab direktori va o‘quvchilarning ota-onasi yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar o‘rtasida tuziladigan shartnoma asosida ko‘rsatiladi.

Uning narxlari maktab kuzatuv kengashi bilan kelishilgan holda, direktor tomonidan tasdiqlanadi. Direktor va pedagoglar tomonidan o‘quvchilarning majburiy tartibda pulli ta’lim xizmatlariga jalb etilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.

Nizomda pulli yoki tijoriy sinflar tushunchasi qayd etilmagan. Ammo Konstitutsiyaning 50-moddasiga ko‘ra, davlat bepul umumiy o‘rta ta’lim va boshlang‘ich professional ta’lim olishni kafolatlaydi. Qolaversa, ayni modda O‘zbekiston 1994 yilda ratifikatsiya qilgan “Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya”ning 28-moddasida ham aks etgan.

Kun.uz bu borada Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligining rasmiy munosabatini olish uchun so‘rov yubordi.

Davlat maktabiga pulli qabulni qonunchilikka kiritish tashabbusi

O‘zbekiston Vazirlar Mahkamasi 2019 yilda qabul qilgan qaror asosida, 2019/20-o‘quv yilida Toshkentdagi 81 ta maktabga ixtiyoriy va qisman pulli qabulni tashkil etish ko‘zda tutilgan edi. O‘sha vaqtdagi xalq ta’limi vaziri Sherzod Shermatov buni nufuzli maktablarga mikrohududdan tashqarida yashaydigan bolalarning qabul qilinishidagi korrupsiyani jilovlash maqsadi bilan izohlagan edi.

Bu tashabbus ko‘plab tanqidlarga sabab bo‘lgach, yangi tartib bekor qilingandi. 81 ta talabgir maktabga bolani joylashtirishning antikorrupsion choralarining ijrosini ta’minlash yo‘li topilmaguncha, bu maktablarga qabulda hozircha pul olinmaydi, deya ma’lum qilgandi o‘shanda Shermatov.

O‘tgan 6 yil davomida bu boradagi vaziyat qanday o‘zgargani ma’lum emas. Ammo o‘tgan davrda shaharda xususiy maktablar ancha ko‘paydi, bu – Shermatov aytgan “ta’siri katta” tashkilotlarda ishlovchilarning bosimi kamayishiga yordam bergan bo‘lishi mumkin.

Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotiga ko‘ra, 2018-2024 yillarda O‘zbekistonda xususiy maktablarda o‘qiyotgan o‘quvchilar soni 8 barobarga oshgan. 2018/19 o‘quv yilining boshida 13 769 nafar o‘quvchi xususiy maktabga qatnagan bo‘lsa, 2024/25 o‘quv yili boshida bu ko‘rsatkich 112 093 nafarga yetgan.