«Ундан фойдаланишди». Украинада ҳалок бўлган замбиялик талабанинг оиласи Россиядан изоҳ талаб этмоқда

Музангалу Ньиренда бу ёш йигитнинг бегона мамлакатдаги урушда ҳалок бўлиши жуда кўп саволларни туғдиришини айтади - биринчи навбатда, нега унга уни ёллашгани ва урушга жўнатишгани ҳақида оиласини хабардор қилиш имкониятини беришмагани ва унинг ёлланиши қанчалик ихтиёрий бўлгани борасидаги саволларни.

Душанба куни Замбия ТИВ раҳбари Стэнли Какубо ушбу мамлакатнинг Россияда озодликдан маҳрум этилгн фуқароси Украинадаги урушда ҳалок бўлганини маълум қилди. Бу Россия томонидан Украинадаги ҳарбий ҳаракатлар учун ёлланган хорижлик ўлими билан боғлиқ илк маълум ҳолатдир. Замбия ташқи сиёсий идораси раҳбарининг сўзларига кўра, Ньиренда 22 сентябр куни Украинадаги «жанг майдонида» ҳалок бўлган. Унинг танаси Ростовда бўлиб турибди ва Замбияга жўнатилади.

Какубонинг сўзларига кўра, Замбия ўз фуқаросининг урушга жўнатилгани ва ҳалок бўлгани юзасидан Россия томонидан изоҳ талаб қилган.

«Биз ҳали кўп нарсани билмаймиз. Масалан, нима учун Замбия ҳукуматига унинг урушга жўнатилиши ҳақида ҳеч нарса маълум бўлмаган? Уни у ерга юборган одамлар бизга нафрат билан муносабатда бўлишди, у улар учун ҳеч ким эмасди, улар ундан шунчаки фойдаланишди. Биз қандай қилиб уни ёллашгани ва бу ҳақда оиласи хабардор қилинмаганини билишни истаймиз. Балки уни қўрқитишгандир ёки мажбур қилишгандир?», дейди BBC билан суҳбатда Музангалу Ньиренда.

У Россияга қандай қилиб бориб қолган?

Лемехани университет ўқитувчилари оиласида туғилган ва тўрт нафар фарзанднинг энг кичиги бўлган.

Музангалу Ньиренданинг айтишича, унинг укаси 2019 йилда Россия ва Замбия ўртасидаги келишув доирасида давлат стипендиясини олган ва ядровий иншоотларни лойиҳалаш асосларини ўрганиш учун Россияга йўл олган. У Москва муҳандислик-физика институтида (МИФИ) таҳсил олган.

Опасининг сўзларига кўра, Ньиренда курьер сифатида ишлаган - 2020 йилда уни гиёҳванд моддалар солинган жўнатма билан қўлга олишган.

«Биз у етказиб берилиши керак бўлган пакетларда нима бўлганини билмаганига аминмиз. У бизга бу ҳақда билмаганини айтган. Унга хабар жўнатишган, унда жўнатмани қаердан олиш ва қаерга жўнатиш кераклиги ёзилган. Аммо уни йўлда полиция тўхтатган, уни тинтишган ва жўнатмада гиёҳванд модда топишган. У онлайн-курьер бўлиб ишлашини ва жўнатмада нима борлигидан бехабар бўлганини айтган, аммо уни ҳибсга олишган», дея изоҳлайди у.

«Осторожно, новости» телеграм-канали маълумотига кўра, Ньиренда Москвадаги «Кусково» паркида мефедрон билан қўлга тушган ва тўққиз ярим йил муддатга озодликдан маҳрум этилган. Каналда ёзилишича, тергов жараёнида у уч марта шундай жўнатмани етказишга улгургани аниқланган.

Қариндошлари ҳамиша Ньиренда уйига омон қайтишига умид қилишган. Аммо, оила аъзоларининг ҳисоблашича, колонияда уни «Вагнер» хусусий ҳарбий компанияси ёллаган, сўнгги вақтларда бу компания Украинадаги ҳарбий ҳаракатларда иштирок этиш эвазига озодликка чиқариш ваъдаси билан маҳбусларни ҳам ёлламоқда.

Аввалроқ кўплаб нашрлар «Вагнер» асосчиси Евгений Пригожинга жуда ўхшаш одам шахсан қамоқхоналарга бориб, Украинадаги уруш учун одамларни ёллаш билан шуғулланаётгани ҳақида хабарлар берганди.

Сўнгги телефон қўнғироғи

Россия қамоқхонасига тушганидан кейин ҳам Ньиренда Замбиядаги қариндошлари билан боғланиш имкониятига эга бўлган. У сўнгги бор 31 август куни ота-онаси билан гаплашган - ва бу мулоқот уларда жиддий хавотир уйғотган.

«У ўшанда ота-онасига шундай деган: «мен энди қамоқхонада эмасман, аммо қаерда эканим - махфий». Бу гаплар ота-онамни ташвишга солган, биз ҳам беҳаловат эдик. Биз у бегона мамлакатдаги маҳбус эканини билардик, у ерда унинг ҳеч қандай ҳуқуқи йўқ эди ва биз рўй бераётган ҳодисалардан қаттиқ ташвишда эдик, аммо у тафсилотларни ошкор этолмасди, ота-онам эса уни бунга мажбурламаган», дейди Лемеханининг опаси.

Оила бу ғалати қўнғироқ ҳақида Замбия ҳукуматини хабардор қилган, улар эса Лемехани қаерда экани аниқлаштирилишини айтишган. Аммо бир неча ой ўтибгина ёш йигит Украинадаги урушда ҳалок бўлгани ойдинлашди.

«У ёш эди, аммо улар унинг ҳаётини ўғирлашди. Унинг эгизак биродари бор, улар укамнинг иккинчи ярмини ўғирлашди. Унда жуда кўп режалар бор эди! У мамлакатга қайтиб, онамизга ғамхўрлик қилиш учун ўқиётганди. У оиламизга Замбияда янги ҳаёт қуриш учун ёрдам беришни истарди. Улар эса уни биздан тортиб олишди. Бизда фақат саволлар бор. Биз уни уйга қайтаришларини истаймиз, у шу ерда ором олиши мумкин. Биз уни севганларининг олдига қайтаришларини хоҳлаймиз, аммо биз ўз саволларимизга ҳам жавоб олишни истаймиз», дейди опа кўзда ёш билан.

Замбиялик мулозимларнинг маълумотларига кўра, ҳалок бўлган талабанинг жасади Ростовга олиб ўтилган, бу ерда уни ватанига, Лусакага жўнатишга тайёрлашмоқда.

Замбия Африканинг қатор мамлакатлари каби Москва билан муносабатларга путур етказишни истамайди ва Украинадаги уруш масаласида бетараф позиция танлаган, аммо ҳукумат вакиллари ҳар қандай ҳарбий ҳаракатларни қоралашларини маълум қилишган.