Dunyoga donishmandlarcha qarash siri nimadan iborat, uni qo‘lga kiritish mumkinmi?

Bilim, birinchi navbatda, faktlar bilan uzviy bog‘liq. Nimanidir o‘rganib oldingiz, endi uni muayyan sohada qo‘llay olasiz. Bu bilan cheklanib qolmang, keyingi bosqich – donishmandlikka intiling.

Aqlli kishi biror narsani o‘zlashtirgach, uni faqat bir holatdagina qo‘llash mumkin, deb hisoblamaydi. U mazkur hodisa boshqalari bilan qanday bog‘liq ekanini ko‘ra oladi.

Agar bilim amaliy ahamiyatni bersa, donishmandlik bizning dunyo bilan o‘zaro munosabatimizni o‘zgartiradi. Tadbirkor va bloger Zet Rana (Zat Rana) hayotga nisbatan donishmandlarcha nazarni shakllantirish haqida gapirib berdi.

Donishmandlikka qanday erishish mumkin?

Agar ma'lumotni eslab qolish bilan birga uni o‘zlashtirgan bo‘lsangiz, dunyoni qabul qilishingiz biroz o‘zgaradi.

Masalan, mana bu vaziyatni tasavvur qilib ko‘ring: talabasiz, qiyin imtihon topshiryapsiz va ko‘chirishga qaror qildingiz. O‘qituvchi buni sezib qoldi va natijada sizni keyingi kursga o‘tkazmaydigan bo‘lishdi. Bundan imtihonlarda ko‘chirish qaltis, degan xulosa chiqarish mumkin. Qo‘lga tushib qolish ehtimoli oz bo‘lsa-da, oqibati hayotingizni yomon tomonga o‘zgartirib yuborishi mumkin. Siz boshqa bunday qilmaslikka qaror qilasiz.

Biroq bu hali donishmandlarcha yondashuv emas. Muayyan vaziyatda olingan bilimni o‘zgartirib, keng qo‘llaniladigan qoidaga aylantiring. Og‘ir oqibatlar ko‘chirishlargagina xos emas. Moliyaviy, karera, shaxsiy hayotda xatarlilik darajasi yuqori bo‘lgan barcha qarorlarga ehtiyotkorlik bilan yondashish kerak.

Asosiy hayotiy tamoyilni o‘zlashtirish uchun olingan tajribaning mohiyatini avvalgi bilimlar bilan bog‘lash lozim.

Shaxsiy axborot tarmog‘ini yarating

Ilm-fanda Metkalf qonuni mavjud. Dastlab undan telekommunikatsion tizimlarni tasvirlash uchun foydalanishgan. Biroq uni boshqa sohalarda ham qo‘llasa bo‘ladi. Mazkur qonunga muvofiq, tarmoqning foydasi unga ulangan foydalanuvchilar soni bilan ortib boradi. Har qanday tizimda tugun va ular orasida aloqa bor. Uning ahamiyati alohida elementlar bilan emas, aloqalar soni bilan aniqlanadi.

Masalan, alohida olingan o‘nta telefondan foyda yo‘q. Biroq ularning boshqa gadjyetlar bilan o‘zaro aloqasi ahamiyatni oshiradi. Qancha ko‘p apparat bir-biriga bog‘langan bo‘lsa, tarmoqning ahamiyati ham yuqori bo‘ladi.

Bu miyangizdagi turli bilimlar o‘rtasidagi aloqaga ham tegishli. Ular qancha ko‘p bo‘lsa, axborot tarmog‘ingizning qiymati shuncha yuqoridir.

Har safar biror yangi narsa o‘rganganingizda uni tor yo‘nalishda qo‘llaysiz, yoki avvalgi tajriba bilan taqqoslaysiz. Donishmandlik yangi aloqalarni yaratish jarayonida to‘planadi.

Bilimlarning bunday tarmog‘idagi har bir tugun – haqiqatning u yoki bu jihatini aks ettiruvchi mental modeldir. Yakka holda uning ahamiyati yuqori emas. Uni qismlarga bo‘lib, qo‘shni mental modellar bilan solishtirish kerak.

O‘zingizda donishmandlikni rivojlantirish uchun hayotga alohida elementlar orqali emas, jami axborot tarmog‘i orqali nazar soling.